مؤسسه گوهرشناسی GIA و 4 معیار تأیید الماس

در دنیای سنگ‌های قیمتی، الماس مشهورترین و البته گران‌ترین سنگ قیمتی به شمار می‌آید. این سنگ که از گذشته با درخشش و طیف رنگ چشمگیر توجه همه را به خودش جلب کرده، انواع مختلفی دارد که از نظر کیفیت با هم متفاوت هستند. برای شناخت الماس و تشخیص کیفیت سنگ‌های ارزشمندتر، معیارهایی وجود دارد که به ارزیابی دقیق هر قطعه الماس کمک می‌کند و توسط مؤسسه گوهرشناسی «GIA» تعیین شده‌اند. در این مطلب قصد داریم ضمن معرفی این مؤسسه، معیارهای آن را برای شناسایی انواع برتر الماس بیان کنیم.

مؤسسه گوهرشناسی GIA

کلمه «GIA» مخفف عبارت «the Gemological Institute of America» به موسسه گوهرشناسی اشاره دارد که در سال ۱۹۳۱ در کالیفرنیا تأسیس شد. این مجموعه، مشهورترین مؤسسه در سراسر جهان در زمینه گوهرشناسی و نظارت و بررسی انواع سنگ‌های قیمتی از جمله الماس و مروارید است.  این مجموعه غیرانتفاعی منبعی پیشرو و علمی در زمینه استانداردهای الماس و آموزش تکنیک‌های ارزیابی سنگ‌های قیمتی محسوب می‌شود و در چندین نقطه از جهان شعبه دارد.

مؤسسه گوهرشناسی GIA بزرگ‌ترین منبع در سراسر جهان در زمینه ارزیابی سنگ‌های قیمتی محسوب می‌شود و علاوه بر ارزیابی سنگ‌های قیمتی، به آموزش این هنر به شکل حرفه‌ای نیز اشتغال دارد. الماس‌های مود تأیید این مؤسسه با گزارشی تحت عنوان «GIA Diamond Dossier» در سراسر جهان دارای اعتبار هستند. اگرچه بسیاری از خرده‌فروشی‌های الماس نیز، تأییدیه یا گزارش‌هایی مبنی بر اصل و باکیفیت بودن قطعات الماس صادر می‌کنند، گزارش‌های مؤسسه گوهرشناسی «GIA» کاملاً به‌دور از جانب‌داری و تمام‌وکمال هستند و به همین دلیل از بیشترین اعتبار در سراسر جهان برخوردارند.

دستاوردهای مؤسسه گوهرشناسی GIA

بعد از تأسیس این مؤسسه، دستاوردهای زیادی حاصل شدند که نه‌تنها در زمینه الماس بودند، بلکه راه را برای شناخت و ارزیابی بهتر سنگ‌های قیمتی مختلف باز کردند. به‌عنوان مثال در سال ۱۹۴۹، سرویس شناسایی مروارید هم در لابراتوار نیویورک راه‌اندازی شد. در سال ۱۹۵۳ بعد از ۲۰ سال کار و کسب تجربه در زمینه شناخت الماس، نخستین گزارش درباره رتبه‌بندی الماس منتشر شد و  GIA در سطح جهان به عنوان مرجع شناسایی و تأیید الماس به رسمیت شناخته شد. در ادامه تلاش‌های مؤسسه گوهرشناسی GIA، در سال۱۹۶۰ واژه‌نامه الماس جیا منتشر شد.

یکی از ابداعات مؤسسه جواهرشناسی GIA، ساخت ذره‌بینی با لنز سه‌گانه آپلانتیک در سال ۱۹۳۴ بود، اما سه سال بعد از این ابداع، ابزار جدیدی از این مؤسسه تحت عنوان نخستین میکروسکوپ گوهرشناسی عرضه شد که علاوه بر زوایای بیرونی و ظاهر سنگ‌های زینتی، داخل آن‌ها را نیز به گوهرشناس نشان می‌داد.

از جمله مهم‌ترین دستاوردهای مؤسسه گوهرشناسی GIA، می‌توان به معیارهای چهارگانه‌ای اشاره کرد که از جمله ابداعات این مؤسسه به شمار می‌روند و برای تعیین رتبه الماس استفاده می‌شوند. این عیارهای چهارگانه در سال ۲۰۰۷ اعلام شدند و به «چهار C» شهرت دارند که عبارتند از:

Cut یا برش الماس

Clarity یا میزان شفافیت الماس

Carat وزن الماس

Color رنگ الماس

بعد از سال‌ها تحقیق و کار با الماس، مؤسسه گوهرشناسی GIA این چهار معیار را به‌عنوان عواملی معرفی کرد که در ارزش الماس تأثیر مستقیمی دارند . در ادامه به بررسی هر یک از موارد خواهیم پرداخت.

اهمیت برش الماس از نظر مؤسسه گوهرشناسی GIA

«جیا» یا «جی.آی.ای» به‌عنوان معتبرترین مؤسسه گوهرشناسی در سراسر جهان، برش را مهم‌ترین عامل در ارزش الماس می‌داند. از نگاه این متخصصین، برش الماس، بیشترین تأثیر را درخشش و براق جلوه کردن الماس دارد. اگر به تصویر پراکندگی نور در حین حرکت دقت کنید، متوجه خواهید شد که نحوه درخشش و انعکاس نور الماس به نوع برش‌های آن بستگی دارد.

نحوه برش خوردن الماس، مهم‌ترین تأثیر را در زیبایی و در نتیجه، ارزش یک قطعه الماس دارد. به این ترتیب، برای ارزیابی برش یک قطعه الماس، سه عامل متقارن بودن، صیقلی بودن و نسبت وزنی بررسی می‌شوند تا در نهایت دوام قطعه الماس تضمین شود. بر اساس رده‌بندی مؤسسه گوهرشناسی جیا، الماس‌ها از نظر برش در طیف ضعیف تا عالی قرار می‌گیرند. کیفیت برش الماس در چگونگی نتیجه مخراج‌کاری نیز تأثیرگذار است.

قطعه‌ الماسی که برش برلیان خورده باشه، بین ۵۷ تا ۵۸ سطح دارد و رابطه بین اندازه سطح بالای الماس، زاویه تاج الماس، و عمق بدنه تا میانه، تناسب نگین را نشان می‌دهند. هر تغییری در این نسبت‌ها باعث تغییر شیوه انعکاس نور خواهد شد که در نهایت روی زیبایی الماس تاثیر می‌گذارد.

رده‌بندی رنگ الماس از نگاه مؤسسه گوهرشناسی GIA

بعد از سال‌ها تلاش و تحقیق در زمینه الماس و بعد از بررسی انواع مختلف الماس، موسسه جیا رنگ را جزء یکی از عوامل تعیین‌کننده ارزش الماس معرفی کرد. با در نظر داشتن این نکته که انواع مختلف الماس بر اساس میزان بی‌رنگ بودن ارزش‌گذاری می‌شوند، هر چه الماس بی‌رنگ‌تر باشد ارزشمندتر به حساب می‌آید. البته نباید فراموش کنیم که الماس‌های صورتی و آبی از این قاعده مستثنی هستند.  طیف رنگی الماس‌ها از بی‌رنگ شروع می‌شود که شامل ارزشمندترین نوع الماس‌ها  می‌شود و تا زرد و قهوه‌ای نیز ادامه دارد. طیفی که مؤسسه گوهرشناسی GIA برای رتبه‌بندی الماس‌ها در نظر گرفته، از D تا Z ادامه دارد. شاید برای شما هم این سؤال پیش بیاد که چرا این گستره از حرف D شروع می‌شود. پیش از اینکه جیا این نوع درجه‌بندی را بر اساس رنگ معرفی کند، انواع دیگر درجه‌بندی هم وجود داشت، اما به این اندازه دقیق نبودند. از طرف دیگه، جیا در نظر داشت که با انتخاب حرف D، طیفی را تعریف کند که با رده‌بندی‌های سابق متفاوت باشد.

مطالعه مقاله «الماس طبیعی + بیش از ۵ رنگ الماس طبیعی» را از دست ندهید.

واحد وزن الماس

کارات یا قیراط سومین واژه‌ای است که با حرف «C» شروع می‌شود و واحدی است که مؤسسه گوهرشناسی GIA برای سنجش وزن الماس به کار می‌برد. اما نباید فراموش کنیم که واژه «Carat» که برای الماس استفاده می‌شود، واژه‌ای متفاوت با «Karat» است که برای سنجش عیار یا خلوص طلا بیان می‌شود. الماس و سایر سنگ‌های قیمتی با معیار «Carat» سنجیده می‌شوند که برابر با «۰/۲» گرم هست. گاهی دو قطعه الماس با کارات یکسان، ارزش متفاوتی دارند بنابراین تنها عامل مؤثر در ارزش الماس، وزن آن نیست.

آیا همه الماس‌‌ها شفاف هستند؟

شفافیت آخرین مورد از معیارهای چهارگانه‌ مورد تأیید مؤسسه گوهرشناسی GIA هست. این روزها انواع مختلفی از این سنگ‌های قیمتی را در جواهرسازی‌ها می‌بینیم که با تراش‌های متفاوت، جلوه خاصی به زیورآلات بخشیده‌اند. بسیاری از قطعات الماسی که البته در نگاه اول، بسیار چشمگیر به نظر می‌رسند، الماس‌های پرورشی هستند که در لابراتوارها ساخته می‌شوند.

الماس سنگ قیمتی طبیعی است که در اعماق زمین و تحت فشار و گرمای زیاد شکل می‌گیره. بسیاری از این سنگ‌ها علامت‌هایی مثل خط یا لک‌هایی به همراه دارند که از بدو شکل‌گیری به طور طبیعی با آن‌ها بوده است.  یکی از عواملی که بر شفافیت الماس تأثیر می‌گذارد، همین علامت‌هایی هستند که ممکن است روی سطح الماس وجود داشته باشند.

بر اساس معیارهای مؤسسه گوهرشناسی GIA، شفافیت الماس، یازده رده و مرتبه دارد که بالاترین سطح آن، درجه «flawless» هست که هیچ خط‌وخشی روی آن وجود ندارد و حتی گوهرشناسی خبره به کمک ذره‌بینی با بزرگ‌نمایی ۱۰ نیز قادر به رویت خط‌وخش روی آن نیست. این طیف تا یازده پله ادامه پیدا می‌کند و در نهایت، به الماس‌هایی می‌رسد که خط و خش در آن‌ها به وضوح دیده‌ می‌شود و حتی با بزرگ‌نمایی کم‌تر از ۱۰ برابر نیز قابل رویت هستند. این گروه از الماس‌ها با علامت «I¹»  تا «I³» نشان داده می‌شوند.

به کمک چهار معیاری که با جزئیات بیان کردیم، جیا تا به امروز ارزش الماس‌های زیادی را تعیین کرده و از آن جمله می‌توان به «Hope Diamond» به وزن ۴۵/۵۲ قیراط (کارات)، الماس صورتی «Steinmetz Pink»  به وزن ۶/۵۹ کارات و الماس «Taylor Burton» به وزن ۴۲/۶۹ قیراط اشاره کنیم.

یافته‌های اخیر موسسه گوهرشناسی GIA

در سال‌های اخیر نیز چند یافته جدید از جیا توجه بسیاری از علاقه‌مندان به الماس را به خودش جلب کرده. در سال ۲۰۱۴، جیا سیستم «DiamondCheck» رH راه‌اندازی کرد تا به کمک این سیستم الماس‌ طبیعی را از الماس غیرطبیعی یا فراوری شده تفکیک کند. در سال ۲۰۱۷ نیز، دستگاه شناسایی سنگ قیمتی به نام «GIA id100» توسط مؤسسه گوهرشناسی GIA ابداع شد تا به کمک آن الماس طبیعی را از الماس‌های پرورشی لابراتوار تفکیک کنند.

این مؤسسه امروزه در ۹ کشور دنیا مراکزی دارد که به پژوهش و اکتشاف، تأیید سنگ‌های قیمتی و آموزش علم گوهرشناسی مشغول هستند. هر دوره آموزشی این مؤسسه چیزی در حدود ۲۴ هزار دلار هزینه می‌برد و در پایان هر دوره، گواهی گوهرشناس حرفه‌ای را به شرکت‌کنندگان اهدا می‌کند. این گواهی که در اصطلاح «Graduate Gemologist» نامیده می‌شود، در اصطلاح «G.G.diploma» نامیده‌ می‌شود. این مؤسسه برای همه سنگ‌هایی که مورد تأیید، شناسنامه‌ای صادر می‌کند و کد تأیید آن سنگ را به روش «لیزر پرینت» روی سنگ حک می‌کند تا امکان تقلب کاملاً از بین برود.

جمع‌بندی مطلب مؤسسه گوهرشناسی GIA

در این مطلب به بررسی بزرگ‌ترین مجموعه تأیید سنگ‌های قیمتی یعنی مؤسسه گوهرشناسی GIA پرداختیم و تاریخچه این مؤسسه را از بدو تأسیس تا به امروز بیان کردیم. این مجموعه امروزه در ۴ قاره جهان فعالیت دارد و علاوه بر آزمایش سنگ‌های مختلف، فعالیت‌های زیادی در زمینه آموزش به افرادی دارد که علاقه‌مند به رشته گوهرشناسی هستند.