در این مطلب خواهید خواند:
وقتی اسم چرم به میان می‌آید، بوی محصولات چرمی و تصویر کیف و کفش‌های ورنی در ذهن ما تداعی می‌شود. چرم کالای لوکسی محسوب می‌شود که انواع مختلفی دارد. در این مطلب از مجموعه مقالات EG قصد داریم به بررسی انواع چرم بپردازیم تا این بار با شناختی کامل، محصولات چرمی را انتخاب کنید.
انواع چرم از چه زمانی مورد استفاده قرار گرفت
چرم از جمله محصولاتی است که از دیرباز مورد استفاده بشر بوده است. وقتی پیشینیان متوجه شدند با پیچیدن پوست حیوانات به دست‌وپا، کم‌تر در معرض ضربه هستند و تیغ گیاهان یا سنگ بیابان به پای آن‌ها آسیبی نمی‌رساند، به این نتیجه رسیدند که باید از پوست حیوانات برای محافظت از خود کمک بگیرند. به‌مرور، بشر پوست حیوانات را بهتر شناخت و در شب‌های سرد به کمک پوستین‌های ضخیم گرم ماند و غذای خود را در محفظه‌هایی از جنس پوست نگهداری کرد تا از فاسد شدن غذا جلوگیری کند. در نهایت، انسان اولیه یاد گرفت که چطور باید پوست را به چرم تبدیل کند.
قدمت صنعت دباغی به هزاران سال پیش از میلاد مسیح می‌رسد و پاکستان از جمله اولین نقاط جهان بوده که شیوه جدا کردن پوست حیوانات را به دست آورده است. بعد از پاکستانی‌ها، این سومری‌ها بودند که پوست را روی چرخ‌های ارابه قرار می‌دادند و آن را به کمک میخ‌های مسی ثابت نگه می‌داشتند. آن‌ها دباغی را کار مضری می‌دانستند و به دلیل بوی بد ناشی از دباغی، با‌فاصله از محل زندگی خود به دباغی می‌پرداختند.
انواع چرم از کدام بخش پوست تهیه می‌شود؟
نتیجه تحقیقات انجام‌شده در زمینه چرم حاکی از این است که پوست حیوانات از سه لایه تشکیل شده و هر سه برای تولید انواع چرم به کار می‌روند اما نباید فراموش کنیم که این سه لایه کیفیت یکسانی ندارند و ویژگی‌های متفاوتی از نظر بافت و دوام دارند. این سه لایه عبارت هستند از :
لایه بیرونی پوست که موهای حیوان روی اون قرار می‌گیرد
لایه ضخیم میانی
لایه چرب داخلی که در مجاورت گوشت حیوان واقع شده
با در نظر داشتن ویژگی‌های هر لایه، انواع چرم از هر یک از این لایه‌ها تهیه می‌شود و در تهیه محصولات متنوع از کیف و کفش و پالتو تا محافظ فرمان خودرو و روکش صندلی به کار می‌رود. در ادامه به بررسی انواع چرم خواهیم پرداخت.
انواع چرم چیست؟
مطالعه ای جی نشان می‌دهد که تقسیم‌بندی انواع چرم به چند روش امکان‌پذیر است. اما اصلی‌ترین دسته‌بندی چرم که برای همه ما آشناست، تقسیم‌بندی چرم به دو دسته چرم طبیعی و چرم مصنوعی است و همان‌طور که از اسم این دو گروه مشخص است، یکی طبیعی و بر پایه پوست حیوانات و دیگری غیرطبیعی و بر پایه پلاستیک تولید می‌شود. بعد از تولید چرم مصنوعی به کمک رنگ، موم و پلی آرتان، رنگ و بافت جدیدی ساخته خواهد شد، که شبیه به چرم هست. اگرچه انواع چرم طبیعی در چند دسته مختلف قرار می‌گیرند، همه آن‌ها از منشأ طبیعی یعنی پوست حیوان ساخته می‌شوند.
دسته‌بندی دیگر انواع چرم، تقسیم انواع چرم بر اساس لایههای پوست حیوان است که به ترتیب زیر هستند.
چرم Full Grain
چرم Top Grain
چرم Split Grain
چرم Genuine
چرم Bonded
چرم فول گرین چیست
بر اساس این تقسیم‌بندی، چرم «Full Grain» بیرونی‌ترین لایه پوست هست که موهای حیوان روی اون قرار می‌گیرد. این لایه بهترین نوع چرم محسوب می‌شود و حتی بدون پرداخت و سنباده‌زنی ظاهر خود را حفظ می‌کند. در این نوع چرم عارضه‌های پوستی و عروق و رگ‌ها قابل مشاهده هستند و به کمک فراوری هم تا حد کمی محو می‌شوند. این چرم مقاومت بالایی دارد و در اثر استفاده تغییر رنگ می‌دهد و به‌اصطلاح «پتینه» می‌بندد که به زیبایی هر چه بیشتر آن کمک می‌کند. چون این چرم از بالاترین لایه پوست ساخته شده، قدرت حفظ گرما و خارج کردن رطوبت به شکل بخار را دارد که در اصطلاح «تنفس‌پذیری» یا «Breathability» نامیده می‌شود.
چرم تاپ گرین
چرم «Top Grain» لایه میانی پوست حیوان است. این لایه بر خلاف لایه فول گرین، خالی از عارضه‌های پوستی است و اثری از خال و رگ و غدد حیوان در آن به چشم نمی‌خورد. لایه تاپ گرین از لایه فول گرین نازک‌تر است و به همین دلیل به اندازه چرم فول گرین مقاوم نیست.
چرم Split Grain
برای ساخت چرم تاپ گرین از قسمت بالایی پوست کمک گرفته می‌شود و در ادامه قسمتی که به گوشت حیوان نزدیک‌تر است را برای تهیه محصولاتی که چندان در معرض ضربه و فشار نیستند، مثل فرمان یا آستر درب خودرو، به کار می‌برند.
چرم اصل
این چرم در رده سوم کیفیت قرار می‌گیرد و دلیل آن احتمالاً نزدیک بودن به بافت چربی حیوان است. این لایه داخلی‌ترین لایه پوست است و هیچ اثری از عوارض پوستی در آن به چشم نمی‌خورد. انواع چرم اصل بافت خشک و خشنی دارند و بعد از پرداخت و رنگرزی ظاهر طبیعی پیدا می‌کنند. اما نباید فراموش کنیم که این نوع چرم در مقایسه با انواع چرم، استحکام کم‌تری دارد و برای محصولاتی مثل کیف و … مناسب نیست.
آیا چرم اصل همان چرم واقعی است؟
دو واژه واقعی و اصل تقریباً هم‌معنی هستند اما در مورد انواع چرم، این دو کلمه معنای یکسانی ندارند. چرم «Real» به گونه‌ای از چرم گفته می‌شود که بالاترین کیفیت چرم را دارد و در واقع کالایی است که از پوست خام حیوان ساخته شده است. به عبارت بهتر، چرم واقعی چرم خالص است اما عبارت «چرم اصل» تنها به درجه کیفی چرم اشاره دارد. به این ترتیب چرم «Real» بهتر از چرم «Genuine» محسوب می‌شود.
چرم باند شده یا Bonded
این نوع چرم یکی دیگر از انواع چرم است که به چرم احیا شده هم شهرت دارد و حاصل کنار هم قرار دادن قطعات چرمی است که از انواع دیگر هستند. در نتیجه ترکیب چند نوع چرم از جمله الیاف خردشده و ضایعات پوست حیوان و ترکیب این ضایعات با محلولی مثل لاتکس، خمیری حاصل می‌شود که روی یک لایه زیره ریخته می‌شود.
اگرچه این چرم واقعاً از جنس پوست حیوان تهیه شده، به استحکام چرم «Top Grain» یا حتی «Genuine» نیست. به همین دلیل از این نوع چرم در تولید بخش‌هایی استفاده می‌کنند که چندان در معرض دید نباشد.
با به‌دست آوردن یک دیدگاه کلی در مورد چرم، توصیه می‌کنیم مطالعه مقاله «راهنمای خرید کیف چرم و 10 نکته مهم قبل از خرید» را از دست ندهید.
انواع چرم بر اساس نوع دباغی
تا این بخش از مقاله انواع چرم، درباره دسته‌بندی انواع چرم طبیعی بر اساس کیفیت و لایههای مختلف پوست حیوانات صحبت کردیم. اما دسته‌بندی انواع چرم علاوه بر آنچه گفتیم، بر اساس نوع دباغی و پرداخت پوست نیز صورت می‌گیرد.
پیش از این، در همین مقاله گفتیم که پیشینه دباغی به هزاران سال پیش از میلاد برمی‌گردد و در اون زمان با توجه به نبود امکاناتی که امروزه در دست داریم دباغی به چند روش صورت می‌گرفته که عبارتند از : دباغی بر پایه چربی، دباغی با استفاده از گیاهان، و دباغی به کمک مواد معدنی.
بعد از اینک انسان اولیه به ضرورت دباغی در ساعات اولیه بعد از شکار حیوانات پی برد، روش‌های متعددی را برای دباغی امتحان کرد. نخستین روش، مالیدن چربی بود و بعد از آن، با استفاده از پوست درخت یا صمغ عربی دباغی را انجام می‌دادند که این روش هم بسیار کند بود. اما مصری‌ها شیوه‌های متفاوتی داشتند. مثلا از جوهر مازو که به طور طبیعی در برگ و پوست درخت بود، روغن کنجد یا زاج معدنی استفاده می‌کردند. در نهایت در سال ۱۸۸۴ دباغی با کروم جایگزین شیوه‌های گیاهی شد.
با وارد شدن شیوه‌های مکانیزه در صنعت دباغی، چرم در شکل‌های مختلفی به بازار عرضه شد که هر نمونه با دیگری متفاوت بود. در نتیجه پیشرفت این صنعت، انواع مختلف چرم با فینیش‌های متفاوت تولید شدند که هر یک برای تولید محصولی متفاوت از جمله لباس‌های مناسب برای تیپ پاییزه کاربرد دارند. انواع چرم بر اساس نوع دباغی عبارتند از:
چرم نبوک: این نوع چرم که به چرم مینیاتوری هم شهرت داره، از چرم اصلاح شده بدون پرداخت تهیه می‌شود. سطح این نوع چرم، نرم و مخملی به نظر می‌رسد و تا حد زیادی شبیه جیر و چرم اشبالت است اما نقطه‌ضعف چرم نبوک، خراش‌پذیری بالای آن هست. انواع چرم نبوک از پوست حیوانات مختلف ساخته می‌شوند اما استفاده از چرم گاو و گوسفند، کیفیت بهتری به همراه خواهد داشت.
چرم هورس: با واکس زدن به سطح چرم فول گرینی که صیقل داده نشده، چرم هورس تهیه می‌شود که سطحی مخملی دارد.
چرم اشبالت: چرم اشبالت در دو نوع طبیعی و مصنوعی موجود است. چرم اشبالت طبیعی، ضد آب نیست و در اثر تماس با آب طرح لکه روی آن باقی می‌ماند. این چرم شبیه به جیر، اما کم‌کیفیت‌تر از جیر هست.
چرم الگانت: این چرم از پوست حیواناتی از جمله بز و گاو تهیه می‌شود و چون از بالاترین لایه پوست گرفته می‌شود، از قیمت بالایی برخوردار است و البته جنس منعطف و نرمی دارد که با گذر زمان، زیباتر نیز خواهد شد.
چرم فلوتر: در عملیات دباغی چرم فلوتر، این چرم به مدت ۲۴ ساعت در محلول شیمیایی می‌ماند تا به چرمی نرم، صاف و البته مقاوم در برابر خش تبدیل شود.
چرم ورنی: این چرم، ظاهری متفاوت و البته جذاب و چشمگیر دارد که حاصل افزودن لاک به سطح چرم است.
چرم ناپا: این چرم از جمله انواع چرم فول گرین محسوب می‌شود که چون با کروم دباغی شده تا نمی‌شود و حالت کشسانی دارد.
چرم جیر: انواع چرم جیر با استفاده از لایه داخلی پوست تهیه می‌شود که در اصل آخرین لایه پوست است و کیفیت چندان بالایی ندارد.
چرم شرانگ: شرانگ نوعی چرم گاوی است که بافت طبیعی دارد و برخلاف چرم‌هایی مثل اشبالت یا جیر، بافت پرزدار ندارد. نقش و نگارهای روی این نوع چرم به شکل دانه‌های درشت و بزرگی هستند که روی سطح چرم چاپ شده‌اند.
چرم میلینگ: این نوع چرم شبیه به انواع چرم جیر و اشبالت هست با این تفاوت که این نوع چرم بر خلاف جیر و اشبالت که در هر دو طرف پرزدار هستند، تنها یک روی پرزدار دارد.
انواع چرم از پوست چه حیواناتی تهیه می‌شود؟
در این مقاله گفتیم که برای تهیه چرم طبیعی از پوست حیوانات و برای تهیه چرم مصنوعی از پلاستیک استفاده می‌کنند و طی فرایندهای دباغی، به انواع چرم در رنگ‌ها و حتی فینیش‌های گوناگون تبدیل می‌شوند. اما وقتی سخن از چرم به میان می‌آید، بیشتر افراد به پوست گاو، گوسفند و بز فکر می‌کنند، در حالی که باتوجه به پیشرفت تکنولوژی برای تهیه چرم از پوست همه حیوانات حتی لاک‌پشت هم استفاده می‌شود.
چرم بره
این چرم از پوست بره تهیه می‌شود که بسیار نازک است و باید با دقت دباغی شود. این چرم که از ابتدا بسیار نرم هست، به‌مرور زمان نرم‌تر هم می‌شود و بسیاری از برندهای مطرح دنیا از آن برای تولید محصولاتی استفاده می‌کنند که زیاد مورد لمس قرار می‌گیرند.
چرم پوست گوزن
انواع چرم «Deer Skin» در مقیاس اندک تولید می‌شود و محصول بسیار لوکس و گران‌قیمتی به حساب می‌آید. دباغی این نوع چرم بسیار دشوار است ولی با مراقبت صحیح، تا مدت‌ها دوام خواهد داشت.
چرم بز
چیزی در حدود ۹ درصد از انواع چرمی که در سراسر دنیا عرضه می‌شود از این نوع است. انواع چرم بز کاربردهای زیادی دارد و ماده‌ای به نام آدنولین که به طور طبیعی در پوست گوسفند هست باعث انعطاف این نوع چرم می‌شود که نه‌تنها به دوام و ماندگاری بیشتر چرم کمک می‌کند بلکه باعث ضد آب بودن این نوع چرم هم خواهد شد. محصول نهایی دباغی، محصولی کم‌وزن خواهد بود که قابلیت تنفس دارد. این محصول برای تهیه انواع البسه چرم، و حتی کاور کتاب مناسب است.
نتیجه‌گیری انواع چرم
در این مطلب درباره انواع چرم صحبت کردیم و بعد از بیان تاریخچه کوتاهی از کاربرد چرم برای انسان‌های اولیه، به بررسی انواع چرم حاصل از لایههای مختلف پوست حیوانات پرداختیم. در ادامه به محصول نهایی حاصل از شیوه‌های مختلف دباغی پرداختیم که اگرچه همگی از چرم تهیه می‌شوند، ظاهری متفاوت با هم دارند. در پایان این مقاله به پوست حیواناتی پرداختیم که برای تهیه انواع چرم کاربرد دارند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها باید به گاو، گوسفند و بز اشاره کنیم. برای خرید محصولات چرم مردانه، از محصولات برند EG دیدن کنید.
